Prošlo je više od dvije godine kada je, nakon što je Crna Gora priznala Republiku Kosovo (2008.godine), dogovoreno otvaranje međudržavnog graničnog prijelaza u Bjeluhi – u Kotlovima, đe je i u vrijeme SFRJ (po)stojala tabla koja je označavala granicu.
To je bio i razlog da Crna Gora ažurira i asfratiranje puta (što je sa kosovske strane završeno znatno ranije, i radi izgradnje smučarskih kapaciteta u Bogajama, kod Kućišta), pa je, prije godinu po dana, djelimično proširen i asfaltiran put uz Veliku, preko Čakora i niz Bjeluhu, u dužini (od Murine) od 24 kilometra.
Međutim,kako saznaje ovaj portal, do otvaranja ovog međudržavnog prijeleza neće uskro doći, a razlozi za asfatiranje puta pokazjuju se i drugačijim, nego što su to očekivali i Veličlani i zvanična Crna Gira.
Naime, jasno je da kosovska strana nije bila iskrena, te da njene vlasti i neki albanski uticajni krugovi, uz podršku „braće“ sa crnogroske strane granice, imaju sasvim drugačije aspiracije. Zašto ne reći: otvorene teritorijalne i špekulantske pretenzije prema imovini Veličana i ovom dijelu Crne Gore.
HOĆE TURSKA VREMENA
Prema pouzdanim podacima ovoga portala, to je demosntirano (sa kosovske strane i veoma drsko) i prilikom svih dosadašnjjih susreta zvaničnika dvije strane.
Već na prvoj (zajedničkoj) sjednici dvije komisije za granicu, održanoj u avgustu 2011.godine, albanska delegacija je otvoreno ipoljila prtenzije na crnogorsku teritoriju, u predjelu Bjeluhe, sve do Čakora, otvoreno tražeći da se zajednički grančni prijelaz uspostavi upravo na Čakoru.“Obrazlažila je“ to bizarnostima: navodno „boljim pregledom terena“, „sunčanošću Čakora“ itd.
Crnogorski predstavnici, lako prozrevši tu podmuklost, uzvratili su da se Crna Gora „najboje vidi sa Lovćena“ i bili su enenergični da se zgrada za carniske i policijske poslove podigne na samom prijelazu, u Kotolovima.
Vidno uznemiren, šef kosovske delegacije, zaprijetio je da „građani Peći i Rugove ne dozvoljavaju da se prijelaz uspostavi na tertoriji Kosova“, čime je jasno stavo do znanja da oni žele da granicu pomjere na Čakor.Potom s prekinuli saradnju, odnosno nijesu došli na dogvoreni sastanak, u Podgorici, obrazlažući to nekakvom spriječenošću.
No, to je bilo i ljekovito za vlast u Podgorici: odmah su joj se, i još šire, otvrile oči, kada je već 7. septembra 2011.godine, u vrijeme kada je privođeno kraju asfaltiranje puta sa crnogorske strane, a u Peći KFOR zvaničnio prenio nadležnosti čuvanja granice na Kosovsku policiju. U tom gradu su (nakon završenja te ceremonije, kojoj je prisustvovao i crnogorski ministar unutrašnjih poslova g. Brajović), Albanci bućno demonsnrirali, a onda grupa od preko 500 njih , autima jurnula uz Rugovu i došla u Kotlove, na graničlni prijelaz, i, uz divljanje , porušila granične oznake i primaide.
O tome je Crna Gora (koja je to skrivala pred domaćom javnošću!?), ipak, odmah obavijestila KFOR, koji je od vlasti u Prištini zatražio objašnjenje. Naravno, one se nijesu oglašavale. Tek kasnije, to je učinio Bajram Režepi, raniji premjer i aktuleni ministar Unutrašnjih poslova. Koji je kazao kako je njegova vlada saglasina za uzajamno priznanjanje ranije administrativno-katastarske granice (kako je to zaključila i Badinterova komisija – da adminsitartivne granice između bivših jugoslovenskih republika postaju međudržavne na dan sticanja nezavisnosti).
Međutim, o ovom šovinističko-agresivno-imperijalnoom incidentu nije ništa rekao, dok su neki albanski mediji o njemu opširno pisali i davali mu podršku. Iistovremeno, „upozoravali“ li su Crnu Goru da povelik broj kosovskih Albanaca ima imovinu u Bjeluhi, pa sve do Čakora, i u Velici.
To je nesporna istina. Ali, Crna Gora nema namjeru da konfiskuje tu imovinu, već garantuje da će se koristiti shodno evrposkoj praksi o tzv. pregraničnoj saradnji.To nije zanimalo lidere uticajnih albanskih stranka, pa su njihovi istoričari i intelektualci do kraja „otvorili karte“ i decidno kazali pravi cilj: da nije (samo) to u pitanju, nego da, u suštini, „ne priznaju“ granicu u Kotlovima, već onu na Čakoru (crtajući je: preko Velikog Čakora, Vaganice i Mokre, odnosno, na drugoj strani, preko Ravnog brda, obodom Meteških rupica, Staraca i Jelenka). „Pojasnali“ su da je ta granica važila u vrijeme Turske, te da su oni (to jeste sadašnja država Kosovo) „prirodni“ naslednici Osmanlijske države na ovom prostoru.
Naravno, oni znaju da je ta država definitivno nestala, 1912.godine, ali hoće da lešinare: između ostalog, kao „važan argument“ usitiču i da je opštini Kućište pripadalo sve do Čakora.
Što je, donekle, tačno. Ali, sve to nem nikakve veze sa takvim zahtjevima. Jer, i ti pretedenti na tuđe znaju da su Turci za svagda priznali da to nije njihova imovina (da je to potvrđeno i u Bukureštu,1913.godine), a još manje da Albanci (koji takođe ističu kako su ratovali protiv Turaka, kao bajagi, da bi ih išćerali sa Kosova…) ni po čemu ne mogu biti njihovi naslajednici (uostalom: zašto to ne bi bili i kosovski Srbi?). Kao i to da su teritorijalni sporovi između Opštine Kućište i Opštine Velika sudski riješeni još između dva rata, u korist Veličana…
ĐE JE VELIKA
Velika se sa Kosovom graniči u dužini od 5,7 kilometarA, a opŠtina Plav sa 25 kilometara. Otuda je zanimljivo postaviti i pitanje: kako se prema svemu ovome odnose vlasti u Plavu?
U najnovijoj predzbornoj kapanji, Bošnjačka partija, koja ima tu vlast, „pod hitno“ je zatražila otvaranje ovog međudržavnog priielaza, ističući da će uskoro biti otvren i put od Podgorice i Skadra, preko Albanije, do Gusinja i Plava, te da je „normalno da se nastavi“ prema Peći (Velika se nije pominjela kao eventualna teritorija preko koje bi se odvijao taj tranzit). Ali, nije preciziraala (?!) đe bi trebalo da bude međudržavni prijelaz, očigledno se preveći da „ništa ne znaju“ o ponašanju susjeda sa Kosova
Isto tako, vodeći plavski DPS-ovski lider, za koga se misli da je (uz šurovanje sa nekim Velič anima) šef pljačkaša velilčkih šuma, zatražio je , početkom septembra, 2011.gidine, na Čakoru, pred nekoliko ministara Crngorske vlade, da se skine saobraćajni znak na Murini, kojim je nosivost ograničena na 20 tona (a koji se, na žalost, ne poštuje), obrazlaloži da je najveći „značaj“ ovoga puta da „građani Plava jeftinije nabavljaaju paprike, iz Peći“… Da, reeko je „građani Plava“ a ne, eventualno Plavske opštine, pa je jasno šta misli o Veličanima i drugima (kao „građanima Plava“)… Ali, direkotor Direkcije za puteve Crne Gore Veselin Grbović i auotr ovih redaka energično su mu, i popriličlno cinično, uzvratili, pa je došlo i do mučne scene…
Na osnovu samo ovih detalja, ali i drugih i svakodnevnih pojava, čini se da bi stvari mogle da su dosta jasne. Između ostalog, postavja se još jedno, savim realno pitanje: da li je slučajno što baš ovaj prostor (Čakorski plato, Bleuha i sve do Rugove) nije ušao u sastav Nacionalnog parka Prokletije? Pogotovu ako se zna da se taj planinski masiv ne prostire samo dotle, ii oko Plava i Gusinja, nego sve do Kosovske Mitrovic…
Svakako, nije! Jer, u okviru Nacioalnog parka to pitanje bi (i po međunardnoj praksi) bilo drugačije regulisano, a ovako je ostavjen prostor Kosovarima da pokušaju prekrajanje granice, iako je ona već ozvaničena, samom činjenicom da je upravo u tim granicama (što znači i na toj koti, u Kotolovima) Crna Gora međunarodno priznata država i, kao takva (u tim preczno naznačenim granicama) poslata članica UN .
Moguće je da to kosovskim Albancima i njihovim vlastima „ništa ne znači“, jer su ohrabreni i na svom primjeru sa Srbijom. Ali, zar nije siptomatično i to što su plavski muslimaski lideri (najverovatnije pod pritskom kooalicionih partnera iz Mnartinića, dobrim dijelom potomaka veličkih palikuća, 1944.godine) od vlade Crne Gore naglo zatražili da se asfaltira put Murina- Bjeluha , a zna se da su se decenijama zalagali da se Plavska opština sa Kosovom poveže na relaciji Plav – Dečane, preko Bogićecice. Ili ih je, pak, sada (pošto je put finasirala država, a ne opština) zanimao samo Čakorski plato, na kome je blizu 3.000 hektara veličkih šuma, koje je trebalo ostaviti izvan Nacionalnog parka, kako bi ih mogli bjesomučno krčili i imati divlje i nekontrolisano lovište (u kome su nedavno i lovočuvari ubijali srne…), pa im je asfalt neohodan da to lakše obavlaju…
ĐE SU VELIČANI
Ima i drugih razloga da bi Veličani trebalo da zebu i od tog puta i otvaranja pomenutog prijelaza, te da budu jako radosni ako se prema Kosovu uskoro izgradi put Plav-Dečani, kao još “prirodniji” nastavak puta iz Albanije, preko Gusinja i Plava, a što inače iznova traže neke albanske i Bošnjačka stranka. Ovaj bi Veličanima služio samo da, sa svojim gostima, prošetaju do Čakora, te da bude u službi buduće turstičke privrede na Čakoru,Mokri, Bjeluhi i Cikušama, za čiji zaletak već ima nekih nagovještaja (iz Slovenije i Češke, na primjer)…
U suprotnom, prijeti više neizvjesnosti. Prvo, saobraćaj kroz Veliku bio bi veoma frekfentan. To znači i mogućnost incidenata, posebno na Čakoru (krađa stoke, nasrtaji na imovinu i čeljad i sl). Povećaće se i šverc (ne samo šumske građe), a već sada je nesporno da se on ovuda odvija u količinama. Zapravo, ima ozbiljnih indicija da je to jedan od kokainskih puteva izvjesnog Keljmendija, koji ima hotele u obližnjim Bogajama, a koga traži i Amerika. Jer, dovoljo je provesti par sati na bilo kojem dijelu puta kroz Veliku i uvjeriti se da se dnevno iz njenih šuma (zahvaljujući i Veličaninuima-stražarima, koji ubajveštavaju mobilnim telefonima o “stanju na retenu” – to jeste (ne)prisustvu policije, Veličana koji dojavljuju šverc i sl) „izveze“ do blizu hiljadu kubika, kao i da se, posebno noću, ovuda kreće mnoštvo đipova, kombija i sličnih auta, najčešće bez oznaka. U redu, reći će neko: idu „da beru borvnice“. Ali, to se ne primjećuje samo ljeti, nego i s ranog proljeća pa sve do velikog snijega. Ako se zna da na Čakoru nema žive duše, onda je normalno i pitanje: kuda i kod koga idu, koga i šta prevoze i nose? Da li su u funkciji (po svemu sudeći: jesu) „alternativni“ šumski putevi u Vraćevu, na dno Lijepog dola, itd. (hajde: neka neko neko opovbrgne ova zapžanja, osim dvoličnog Veličanina, čak i “klubaša”, đe najverovatnije ima “izviđačku” ulogu, a javnog saradnika i podanika antiveličkog poslanika Š, koji se javno usprotivio da se rekonstruiše put od Liješća do grobja u Velici, te što Jokići, i to svojim novcem i svojih prijatelja, prave kapelu, a ovaj ga ushićeno podržao).
Zacijelo: ne valja „huškati“. Ali, nije dostojno, nije „po velilčki“, nije u duhu (jedinstvenih) predaka, ni saginjati glavu. U najmanju ruku, zaslužuju, makar „blagi“, prijekor.
Najprije: ako se sasvim pouzdano zna da nemaju nikakve koristi od pljačke njihove šume, već da su, prema potvrđenim podacima, do sada oštećeni za blizu milion eura (čime bi mogli da riješe ne samo problem nasipanja ili, eventualnog asfaltiranja puteva, kroz Lešćare, Šume, Uge i dr, nego i mnoge druge stvari, te da ni od koga ne mole za pomoć), pitamo: zar nije normalno da odmah reaguju?
Na primjer: na način kako su to uradili građani Dragišnice, kod Žabljaka (ili Šavnika) – oni su, jednostavno, a složno, postavili barikade i osujetiuli pljačku. Potom, ponašati se, kako bi se to reklo, „civilizacijski“: pitati crnogrsku vlast (a ne plavsku, u kojoj su sto-posto Musmilamni, Bošnjaci i Alabnaci), je li to u redu. Pa onda, tu vlast još priupitati: da li namjerava da Crnu Goru uvede u EU, a da prethodno (i) Veličanima ne vrati (plemenske i u pojedinačnom vlasništvu) šume. Jer, ni jedna evropska država ih nije tako otela, kao komunisti 1945. Ako neće, onda bi trebalo da Veličani izaberu neki odbor koji će, sa svojim pravnicima (a velika ih ima u izobilju, i to vrsnih) i advokatima to pitanje pokrenuti pred sudom u Starzburu i pred drugim međunarodnim sudovima?
Naravno ima još rješenja i varijanti. Jedana je da se Veličani hitno ujednine, oorganizuju se (takođe u smislu formiranja odbora), zatraže prijem kod crnogorskog ministra policije koji bi trebalo da prigraničnu policiju (na Đelevića podu) „ovlasti“ da kontoliše ovaj (prigranični) teren (što, koliko je poznato, sada ne čini). Na prvom mestu, da se založi da se ispoštuje onaj znak ispred mosta na Murini o ograničenosti nosivosti (20 tona). />
Naravmo, potrebno je još organizovanih i konkrentnih aktivnosti…
Ali, bez ljutnje i sumničenja (u stilu:“ko je to“, ili „to je laž“) prije toga vlaja očistiti mešetare i „lokatore“ koji „navigavaju“ šumokradice./>
(Uzgred: kako sazaneje ovaj portal, jedno od početnih, a veoma važnih veličkih pitanja biće uskoro riješeno: porostor Velike i Čakorskog platoa, od Mokre do iza Meteških rupica, ipak, a uprkos podmuklim radndnja palsnika Š i njegivih veličkih kompanjona, ući će u sastav Nacionalnog parka Prokletije. Autori inicijative, a potom opširno obrazloženog elaborata, koji su podržali ugledni crnogorski akademici i stručnjaci, su i neki Veličani…)
Čakorski
PRILOZI
1.
ČIJE SU ŠUME?
(poslaniku Š.)
Veličani su još u vrijeme Turske imali probleme sa međuseoskim razgraničenjem šuma. Potom, nakon nestanka Turske sa Balkana, i Plavljani i Rugovci (koji su imali svoju opštinu u Kućištima (Rugova), a u čijim se katastarskim knjigama vodio dio Bjeluhe i Vaganičke gore – odnosno istočni dio Čakora, od bivše granice sa Truskom, pozivajući se baš na „turska vremena“, te pokušavajući i da podmetnu lažna dokumenta, (tapije), nastojali su na razne načine da prisvoje prostor veličkih planinina.
Najprije je Okružni sud u Andrijevici, u „građanskom sporu između seljana sela Velike, Opštine Veličke, protivu Kraljevine Jugoslavije“, presudio u korist Veličana, koji su pokazali turske tapije o svom vlasništvu (presuda br.339/31, od 18.novembra, 1931.) Potom je to, naredne godine, potvrdio Veliki sud u Podgorici, (br.135 / 32), pa je, iste godine, popisna komisija u Posjedovni list (br.98, koji je u posjedu ovog autora) Oblasti Zetske, Sreza Andrijavačkog, Opštine Veličke, kao Dobro sela Velike, unijela sve sadašnje veličke šume: Štitsku glavu, Prijedo (pet parcela) Mokru (Vrh, sej. dola), Bjeluhu (šumu i pašnjake). Čakor, Lijepi do, Tetrebinjak, Čakorski potok, Ječmište, Omar ječminski, Planinicu i Vaganicu (sa Vaganičkom gorom),Staronji krš, Livadice (prema Vraćevu), Veliki Čakor, rječna korita i obale Lijeve i Desne rijeke, Lim sa obalom, pa čak i kolski put, odnosno dionicu puta Murina-Peć, koja prolazi kroz veličku teritpriju.
Sve parcele imaju određene površine, a ukupna je 3086 kvadratnih hektara.
Veliki sud u Podgorici još jednom je potvrdio raniju presudu (br. 514-4—1932-22, od 18. maja 1935), da bi konačno 1937. godine, takođe sudskom presudom, bila utvrđena (i ta) granica. I to ne samo onako kako stoji u citiranom posjedovnom listu, nego je na nekim mjestima pomjerena u korist Veličana (u Gori vaganičkoj, đe su im pripale i Šipovice i još neke površine; na jugo-istočnom platou Čakora Meteške rupice, Omeragića Bjeluha, i cijela Baba, dok je Jelenak, Nićinat i Dio pripao Opštini plavskoj (ali ne i pojedincima).
Sudska odluka zasniva se ne samo na ranijima presudama, nego i na ukaz Kraljevine Jugoslavije iz 1919. godine. U tom dokumentu se decidno kaže da je: „Čakor na teritoriji opštine Veličke i po crnogorskim zakonima svojina iste opštine“. Istovremeno se podsjeća da su Veličani „pravo na ove šume potvdili Berlinsnkim ugovorom“ i objašnjava da „mesta Vaganica i Baba nikako ne spadaju u atar Plavske opštine, jer su, štaviše, udaljeni nekoliko sati od Plavske ispostave i nalaze se u atarima Opštine veličke, koja od oslobođenja 1878. godine pripada staroj Crnoj Gori“. Naglašava se da Čakor ranije nije pripadao Opštini rugovskoj (Sreza pećkog) i „sadašnjoj ispostavi plavskogusinjskoj…“
Opširno izvještavajući o ovoj presudi, podgorička Zeta (u novembru 1937), i to na prvoj strani (u čemu se vidi značaj ovog pitanja) piše da su Veličani pokazali turske tapije o svom vlasništvu, pa je upisano 272 udioničara. Kao posebno važno, u novinskom izvještaju se naglašava: „Ubuduće, Veličani ne daju iz njihove šume otkinuti ni jedno drvo, pre nego plemenski Odbor sklopi novu pogodbu i utvrdi novu cenu drveta, korisniju za svo pleme“.
Kasnije je država redovno i više brinula za sudbinu ovih šuma nego sami vlasnici.
Evo i te, za savremeno stanje, veoma uputne priče.
Ministarstvu šuma i rudnika (Odjeljenju za šumarstvo) obratio se 28. jula, 1934. godine, „jedan penzioner“ iz Beograda, „dojavom“ da se šuma u Vraćevu koristi na nedopustviv način te da tamošnji šumski referent „ni jednu kontrolu nije izvršio“. Detaljno se objašnjava da se siječe „bez ikakvog prethodnog obeležavanja i premeravanja, pa se, prema tome, i ne plaća uobičajena taksa za pošumljavanje“. Zato se izričito tvrdi da je šuma „potpuno upropašćena“, te da preduzeće koje ju eksploatiše „ne vodi računa, niti se upravlja prema zakonu“. To se ilustruje: „Na strugari tog preduzeća ne može se naći ni jedan balvan i ni jedna daska, žigosani žigom“.
Iako se radilo o anonimnoj predstavci, lično se za nju zainteresovao g. Ban pa je na lice mjesta odmah otišao šumarski inženjer Lukić. On je ne samo utvrdio da je tačno ono što je pisao „anonimni penzioner“, nego još gore stanje. Vujadinu Zečeviću, pilaru iz Peći, vlasniku tamošnje pilane „Vraćevo“ hitno je zabranjena dalja ekpsloatacija. Koji je skoro dvije godine, intervenišući „preko viđenih ljudi“, a potom i nudeći novac i razna ulaganja, molio Bansku upravu da mu omogući da nastavi sječu, ali mu je to dozvoljeno tek pošto je sanirao sve štete i specijalna državna komsija o tome sačinila zapisnik…
Veličke šume (plemenske i druge) bile su vlasništvio Veličana sve do iza Drugog svjetskog rata, kada ih je oduzela (komunistička) država. Pošto je, 1953.godine, ukinuta opština u Velici šume su postale „vlasništvo“ novoformire (proširene Veličkom i bivšom Murinskom opštinom) Optšine Plav, pa onda raznih šumskih uprava, itd.
U stvari, od tada su ničije i takoreći se pljačkaju.
Sradnik u tome (imajući raznu fajdu od tiga) je i jedan Veličanin,“klubaš“, koji pljšće glavnom plavskom savremebom „ feudalnom posojedniku“ i trći za njime .
(Iz knjige Branka Jokića Zapisi o Velici i Velilanima, čije je drugo izdanje u pripremi)
2.
KO SU VLASNICI IMOVINE U BJELUHI
Prema podacima iz Uprave za imovinu u Plavu, Albancui sa Kosova, vlasnici imovine u Velici i Bjeluhi su:
1.Tahiraj Ređa, Dečani ( Bjeluha, ima imoinu i u Volujaku i na Zakršu)
2. Mednjjanin Azem, Peć, (Strane,Tavani)
3. Medinjanih Halim,Peć (strane)
4.Beriša Muharem, Dečani (Strane)
5. Jokić Ikonija i Medunjanin Halil, Peć (zajdnički posjed u Stranama i Zekinim Konacima)
6. Dautaj Rustem, Crnobreg (Rupice bjelušeke)
7.Dautaj Imer, dečani (Rupice bjeluške)
8.Baljaj Hasan, dečani (Rupice bjeluške)
9.Baljaj Elez, Dečani (Bjeluha)
10.Aljaj Ćazim,Peć (Čakor, Šip)
11.Šabanaj Dema, Peć (Čakor, Šip)
12. Ljekaj Jaha i Gaši Đemail, Peć (Duguljak. Ćeme Jankovića, Pejove rupe)
13.Demukaj Halil, Dečani (Bjeluha i Lazine)
14.Baljaj Selim, Dečani (Zekini konaci)
15.Bjelanović radivoje, Peć (Plana, Rogame)
17.Medunjanin Ruždija, peć (Sagoreljak)
18. Medunjanin Azem, Peć (Bjeluha, tavani)
19. Šabaj Uka, Šabaj Šaban, Šabaj Hljim, Peć (DonjaBjeluha)
20. Berišaj Muharem, dečani (Donja Bjeluha)
21. Dautaj Ahmet,Crnobreg, Gojković Vukić, Đurakovac, Gijković Nikodin, Đurakovac, (zajednički u Bjeuhi)
22.Bekjaj Hamdi, Dečani (Bjeluha)
23.Ćoraj Balija, Dečani (Sagoreljak i Solila)
24. Beriša Avdija, Rznić (Duguljak, Ćeme Jankovuća)
25. Berišaj Muharem, Dečani (Bjeluha, Zarupci)
26. Medunjanin Bisa, Peć (Bjeluha, sagoreljak)
28. Dautaj Ljan, Dečani (Sagoreljak)
29. Lljošaj Uka, Dečani (Zekini konaci)
30, Baljaj Selim, Dečani (Zekini konaci)
31.Dautaj Bajram, Dečani (Bjeluha)
32.Šabaj Uka i dr- Peć (Bjeluha strane i Donja Bjeluha)
33.Demukaj Musa, Dečani (Bjeluha)
34.Baštrojaj Adem, Peć (Đeljoševi utrzi)
Ukupno je na kosovske Aalbance upisano oko 640 hiljada kvadratnih metara zemljišta, šuma i livada na području KO Velika.
Prema posjedovnim listovima, proizilazi da su najveći dio posjeda Albancima prodali na Kosovo odseljeni Veličani, (koji, sada, liju suze i, kao „veliki patrioti“, pričaju o otimalini i – koječemu…)
Na drugoj strani, povelik broj odseljenih Veličana je zadržao imovinu u Bjeluhi (i Velici) i ona se i dalje vodi na njihovo ime (najveći dio nasljednici nijesu upisali na svoje).
To su:
1. Breka Marko, Lončarević Sofija, Nedić Mara, Beograd (Bjeluha)
2.Jokić Ljubomir, Dubočak (Goveđi laz, Maglič
3. Jokić Milovan, Peć (Prijeke livada, Neškovići, Sagoreljak)
4.Brjović pavle, Peć (Šljepotine)
5. Vuković Vuko, Peć (Sagoreljak)
6. Vuković Julka, Peć (Sagoreljak)
7.Vuković Mhajlo, Pać (Sagoreljak)
8. Vučetić Radovan (Vukadinov potok, Konačišta i Ljetinje)
9.Gojković Aleksandar, Peć (Bjeluha, Lazine)
10.Gojković Božin, Peć (Bjeluha, Sagoreljak)
11. Gojković Vukić, Đurakovac (Stran
12. Gojković Nikodin, Đurakovac (Krlje, Makve i Kruška)
13. Dragović Milo, Peć (Bjeluha, Prijeka livada)
14. Živaljević Milivje, Peć (Slolila, Gkavica, Šume Jpše)
15. Živaljević Svetozar, Peć (Solila, Glavice)
16. Ivanovuć Aleksa (Prijeka Livada, Sagoreljak)
17. Janković Milka, Priština (Lijeva Rijeka, Repišta, Tocila)
18. Jokić Božida, Peć (Cakići, Lazi)
19. Jokić Milić,Paprečani (Zekini konaci)
20.Jokić Mihailo, Raušić (Bjeluha)
21.Jokić Radojko, Raušić (Bjekuha, Živiv rt)
22 . Jokć Radonja, Dubočak (Zekini konaci, Donja Bjekuha)
23. Paunović radivoje, Peć (Solila)
24. Paunović Čedo, Đakovica (Solila, Glavica)
25.Petrović Ilija, paprećane (Šipovice)
26.Petrović Milan, Gnjilane (Šipovice)
27. Petrović Milenko, Paprećane (Šipovice)
28.Petrović Lukin Milić, Peć (Koševine)
29. Petrović Milovanov Milić, Radavac (Šipovice)
30.Patrović Rada, Peć (Šipovice)
31. Petrović Radisav, Paprećane (Šipovice)
33.Petrović savo, Paprećane (Šipovice)
34. Simonović Miloš, Đakovica (Strževik)
35.Steševuić Milun, Peć (Prijedo, Bjeluha),
36.Tomović Anđa, Peć (Šume, Kula)
37.Tomović Dragoljub,Mjodrag, Mirko, Borislav, Vučić, Vuksan, Peć (Bjeluha)
38. Babović Slobo, dečani (Omar)
39. Janković Dragiljub, Peć (Lazi, Tocila, Omar i Laništa)
……..
Prilozi na ovom sajtu o državnoj granici prema Kosovu, naspram MZ Vlika od velikog su značaja za rješavanje ovog danas spornog pitanja. Za vrijeme bivše SFR Jugoslavije pomenuta granica nikada nije bila sporna.Ona počinje na jugu od vrha Maja e bajrakut (2078 m), pa ide prema SI na vrh Velika podina (2424 m), odakle skreće preko M. Nećinata prema SZ, presijeca Kućiško jezero, obuhvata Plavski Nećinat i preko Vrela spušta se i tijesnac Kotlovi. Odatle granica skreće uzvodno uz tok Pećke Bistrice prema zapadu do ušća Vraćevskog (Zlog) potoka, odakle skreće prema SZ do vrha 1777 na Liscu kod Vraćeva. Dalje se nastavlja do kote Vaganičke gore (1636 m) i produžava prema SZ do korita Adžovića rijeke. Uzvodno prelazi iz doline Adžovića u dolinu Šipovačke (Šakularske) rijeke do vrha 1696 na Šipovici. Ovu granicu dobro poznaju šumari Uprave za šume u Plavu. Istina je da postoje pretenzije pomjeranja ovo granice prema Čakoru, pa se ide i u krajnost da granica ide preko Čakora. Tome su dosta doprinijeli prodavci svojih nekretnina u Bjeluhi iz Velike. Najveći broj kupaca te imovine su Albanci iz Metohije. Novšićani (Klimenti) koji su prodali svoja imanja u Novšiću i odselili se u Metohiju, dok je bila zajednička država, zadržalu su svoje pravo na katun Vrađevo i tamošnje šume. Da li to pravo imaju i danas u nezavisnoj Crnoj Gori, nadležni treba da dadnu odgovor? Zbog neriješenog pitanja dijela ove granice javljaju se problemi oko eksploatacije šuma i korišćenje pašnjaka na Čakoru, Vaganici i drugim planinama, između Albanaca iz Metohije i korisnika tih resursa iz Velike, opštine Plav i Crne Gore