Poitika je 17.februara 2016. godine izvijestila: „Blagodareći zamisli počasne predsednice Kola srpskih sestara Savke Gojković iz Novog Sada i volji mnoštva priložnika, između dve banjske lipe postavljen je i osveštan Spomenik babi Višnji. O Sretenju, otkrivajući taj beleg u Gornjoj Trepči, predsednica Narodne skupštine RS Maja Gojković (koja je porijeklom iz ovih krajeva, a živi u Novome Sadu, primj. aut.)  poručila je: „Iskazujemo poštovanje majci kneževa, ženi koja je u ovim krajevima poznata kao baba Višnja… Hvala babi Višnji koja je uspostavila slavnu dinastiju!…

 

 

 

 

Knez Miloš, začetnik srpske vladarske  dinastije Obrenović

 

 

Povodom ovoga događaja, u medijima je nastavljena polemika, započeta još prije neku godinu, kada su jedno naselje i ulica  u Beogradu nazvane po babi Višnji.

Milorad Gojković, ističući da je uložio mnogo truda da bi izradio porodično stablo, navodi: „Još je kralj Aleksnadar Obrenović, kao veoma učen čovek, insistirao da se utvrdi poreklo babe Višnje, pa je preko Ministarstva unutrašnjih dela uputio istoričare u Gornju i Donju Trepču. Međutim, nakon što je ubijen, u atentatu 1903. godine, i Karađorđevići stupili na srpski presto, niko se time više nije bavio… Iz toga perioda ostale su zabeležene izjave starijih ljudi koji su znali da je baba Višnja iz porodice Gojković, a znali su i mesto gde se nalazila njena kuća. Moj deda Jovan Gojković, koji je rođen 1880. godine, porodična sećanja preneo je na moga oca, a otac na mene. Dakle, znali smo istinu da je baba Višnja od Gojkovića, da se odavde udala  za Obrena Martinovića…“.

„Još jedan dokaz da je baba Višnja od nas jeste i spomenik Paunu Gojkoviću, rođenome bratu babe Višnje, koji je poginuo na Deligradu 1806. godine i kome su kasnije Obrenovići podigli spomenik, nedaleko od kuće gde su rođeni i on i baba Višnja“ – kazao je Mirko Gojković.

Za sve srpske biografe dinastije Obrenović je nesporno da se 1765. Višnja udala za Obrena Martinovića, koji je živio u Brusnici kod Gornjeg Milanovca, i s njim imala troje đece: Jakova (? – 1811), Milana (? – 1810) i Stanu. Obren je umro oko 1780. godine i Višnja se odmah (iste godine) preudala za Teodora Mihailovića, iz Gornje Dobrinje kod Požege, i sa njim izrodila tri sina: Miloša (1780–1860), Jovana (1787–1850) i Jevrema (1790–1856). Drugi muž, Teodor je umro 1802. godine. Posle nekog vremena, Jakov i Milan pozvali su sebi, u Brusnicu, majku Višnju sa decom iz drugog braka. Iako od drugoga oca, Miloš, Jovan i Jevrem usvojili su  prezime svoje polubraće po majci – Obrenović, s tim da se njima na to prezime dodaje i Teodorović, po njihovome ocu.

 

 

 

Da li je ovo jedna od najznamenitijih Veličaanki: Višnja Gojković (Vikipedija), majka srpskih kneževa

 

 

 

Baba Višnja je umrla 18. juna 1817. godine i sahranjena u dvorištu manastira Vraćevšnica u blizini Gornjega Milanovca, đe joj je podignut spomenik, 1901. godine. Međutim, nas zanima: ko su  njeni i drugi Gojkovići u okolini Čačka i imaju li veze sa veličkim Gojkovićima?

Najprije, valja se prisjetiti da je 28. jula 2015. godine, na dan obilježavanja 71-godišnjice pokolja, u Velici bravio i sa mnogm Veličanima razgovavio mlađi čovjek, koji se predstavio kao Gojkovć, upravo iz okoline Gornje Trepče, interesovao se za ovdašnje (veličke) Gojkoviće i, pokazujući neke spise i tražeći razne podatke, tvrdio da i njegovi preci potiču iz Velike.

Moguće je da neki Gojkovići (i Veličani) znaju više  i da su ispunili radoznalost svojega gosta, ali da pogledamo šta se o tome može naći u knjizi Branka Jokića VELIKA I VELIČANI, koja se municiozno bavi prošlošću Veličana i njihovim seobama?

Na više mjesta u toj publikaciji, kao i u jednom cijelom poglavlju (na 90 strana), prezentovani su razni podaci o odseljenim Veličanima (počev od 18 vijeka pa do skorijih vremena), do kojih je autor došao proučavajući obimnu arhivsku građu (koja je i navedena). I oni ukazuju na mogućnost da su i preci Gojkovća u okolini Čačka, a time i babe Višnje, porijeklom iz Velike, odnosno da ima osnova za pretpostavku da je osnivač dinastije Obrebovića, knez Miloš (kao i svi kasniji kneževi Obrenovići), „po ženskoj liniji“ zaista  – Veličanin…

Naime, u ovoj knjizi se nedvosmisleno tvrdi da „ima pisanih tragova da je iseljavanje počelo već u prvim generacijama novonaseljenih Veličana“. Onda, slijede detalji, čiji se sadržaj podudara sa vremenom kada su selili i Gojkovići i upućuju na mogućnost tačnosti onoga u šta  vjeruju čačanski Gojkovići: da je njihova, to jeste velička odiva rodila poznatoga srpskoga kneza.

Na primjer: u Jokićevoj knjizi navedeni su relevantni izvori na osnovu kojih proizilazi da je Karađorđev đed Jovan Mrša (Klimenta) bio alaj barjaktar nad sedam fisova u Sjevernoj Albaniji,  te da se Karađorđev otac rodio u Gusinju, a onda su odselili u Kralje kod Andrijevice… Takođe se ističe da  je Jovan ratovao s Turcima i po Velici (u Cikušama) i da je među Veliačnima imao mnoštvo prijatelja… Kada je, krajem prve polovine  18 vijeka, Karađorđev otac konačno odselio u Srbiju, s njime je otišlo i nekoliko veličkih porodica. Među njima su bila i dva Gojkovića i otac kasnijeg Karađorđevog buljubaše Petra Jokića… Gojkovići u Prislonici i još nekim selima kod Čačka, uvjereni su da su se tu naselili baš ti (tadašnji) njihovi preci, pod čijim krovom se rodila i baba Višnja…

 

 

 

Knjiga Branka Jokića

 

 

 

 

U knjizi se citira i zapis  Andrije Jovićevića  o  tadašnjem seljavanju Veličana, u kome, između ostaloga, piše: ”Borba s Turcima je bila ne samo očajna, no i vrlo duga. Veličani, zavjereni međusobno na borbu, na život i smrt, borili su se junački, ali poslije znatnih gubitaka s jedne i druge strane, podlegoše sili jačega i po nevolji pristadoše, da daju četvrtinu. Tada se mnogo viđenijih Veličana iselilo, naročito oni, koji su se u borbi istakli kao vođe i podstrekači naroda na bunu”.