(DRUGI PIŠU)

Nedavno je jedan čitalac ovog portala postavio pitanje o autentičnom izgledu crnogorske kape u različitim vremenskom periodima.Kako bi pojasnili kakav je bio njen izgled,objavljujemo ponovo tekst Portala Analitika u kojem može sadržajno dobiti odgovor na ovo pitanje.

Portal ANALITIKA, 13. oktobar 2012.

Piše: Miroslav ĆOSOVIĆ

Sva identitetska obilježja autohtonih pravoslavaca u Crnoj Gori su – crnogorska. Država se zove Crna Gora, zvala se ranije i Zeta i Duklja ali nikada srpskim imenom. I ne samo država: Domentijan, biograf Svetog Save, prije skoro 800 godina – dok su Nemanjići vladali Dukljom – more je zvao – dukljansko more. I ne samo teritorija: kapa je crnogorska, narodno kolo je – crnogorski oro; nošnja je –crnogorska…

Širenje srpske ideologije: Vuk Karadžić je jezik koji je okitio srpskim imenom preuzeo sa teritorije Crne Gore, Hercegovine i Dubrovnika; dakle – tačno sa one teritorije na kojoj se prostirala kraljevina Duklja, što možete lako provjeriti ako pogledate kartu koju je 2006. objavio Istorijski atlas Zavoda za udžbenike i nastavna sredstva iz Beograda.

Prvi srpski nacionalni ideolog koji je pristigao u Crnu Goru bio je Sima Milutinović Sarajlija i on je svom učeniku Njegošu naprosto usadio srpsku svijest. Naš veliki poeta Njegoš je među uglavnom nepismenim Crnogorcima raspirio kult Kosova, kult Dušana, kult Karađorđa… Prije Njegoša srpska nacionalna ideja u Crnoj Gori bila je minorna i marginalna iako su Nemanjići još prije 800 g. posijali pravoslavlje u rimokatoličkoj državi naših predaka. Pošto je Njegoš Crnogorce okitio srpskim imenom Beograd je brzo shvatio da od posrbljavanja Crnogoraca nema ništa – ako se identiteti ljudi iz Srbije i Crnogoraca ne ujednače. Zapravo: ako se ne nametne (novo)srpski identitet Crnogorcima. Nametanje (novo)srpskog identiteta Crnogorcima pokrenuto je iz mnogo pravaca…

Priča o ocilima: Daleko najpoznatiji i najrašireniji srpski nacionalni simbol su 4 ocila, za koja se još kaže i da su simbol iz vremena dinastije Komnina i da u stvari predstavljaju četiri slova V koja znače: ‘Vasilev vasileon voitha vasili – Care careva pomaži Caru’.

Ovaj simbol vidimo na hiljadama mjesta po Crnoj Gori – na zidovima zgrada, u ulazima, u liftovima, urezuje se na školskim klupama, crta se na školskim sveskama, ima ga na golim stijenama pored drumova, ima ga u grbovima političkih partija i koalicija. Čovjek bi pomislio da je taj simbol – s obzirom na to koliko je rasprostranjen – u Crnoj Gori star stotinama ili hiljadu godina. Međutim, rasprostranjenost ovog simbola u Crnoj Gori danas, je samo posljedica političke akcije Beograda. Četiri ocila su prije 1918. bila potpuno nepoznata u Crnoj Gori. O četiri ocila u Crnoj Gori prije 1918. nema skoro nikakvih pomena. Jedino đe su se mogla sresti 4 ocila je ako je iz Srbije stigao neki predmet sa tim simbolom.

Srpska crkva na svaki način pokušava da zatre identitet Crnogoraca upravo šireći bajku o simbolu s četiri ocila. Tako su “Vijesti” od 27. septembra izvijestile: “Na crkvi Svetog Spasa na Grahovcu, koja je podignuta u čast velike bitke koja se odigrala u tom mjestu 1858. godine, u maju je postavljena mermerna ploča na kojoj piše: “Za konačnu pobjedu nad Turcima, 1. maj Grahovac 1858“. Pored ostalih simbola, ptice, crkve, sunca, nalaze se i četiri S – srpski simbol…”

Dokazi o lažiranju istorije: Nije, međutim, problem samo u tome što je riječ o srpskom simbolu, nego što se radi o imperijalnom obilježju.

Pri tom, valja znati: četiri ocila su u Crnoj Gori poznata od 1918. godine kada ih je na crnogorskim kapama prisilom uvodila okupaciona srpska vojska. Pročitao sam mnogo opisa crnogorske kape koji su nastali prije 1918. i  nikada nijesam sreo nijedan u kojem se pominju četiri ocila. Evo nekih svjedočenja:

1. Vilhelm Ebel je 1841. boravio u Crnoj Gori. Zabilježio je o kapi: “Kao i većina prisutnih, i on je na glavi imao crnogorsku crvenu kapu sa svilenim crnim obrubom…” (Vilhelm Ebel, Dvanaest dana u Crnoj Gori, str 51)

2. Francuz Alfred Bulonj koji je u Crnoj Gori boravio krajem 1867. i tokom 1868. zabilježio je: “Crnogorci stavljaju na glavu malu crvenu kalotu, visine svega jedan decimetar, pljosnatu odozgo i presvučenu spolja, sem na gornjem dijelu, svilenom tkaninom ili crvenom vunom. Zovu je kapa. Njen crveni dio koji odgovara tjemenu, gotovo uvijek je više ili manje izvezen zlatnim nitima.” (Alfred Bulonj, Crna Gora, CID, Podgorica, 2002, strana 74)

3. Ruski konzul u Dubrovniku Konstantin Petković završio je 1868. godine knjigu o Crnogorcima. U njoj je ostavio svjedočanstvo: “Glava se pokriva oniskom kapom (kapicom) čiji je vrh napravljen od crvenog sukna, napola išivenog zlatom, a obod je od crnog svilenog platna.” (Konstantin Petković, Crna Gora i Crnogorci, CID, Podgorica, 2005, strana 79)

4. Gustav Raš je u Drezdenu 1875. objavio knjigu o Crnoj Gori. Ovako je zabilježio: “Gornji dio te kape je kao krv crvene boje, ukrašen jednom zlatnom zvijezdom i jednom dugom od zlatnog veza.” (Gustav Raš, Crna Gora u pričama, CID, Podgorica, 2001, strana 16)

5. Josef Holeček poslije boravka u Crnoj Gori ostavio je svjedočanstvo u knjizi koju je objavio u Pragu 1877. godine: “Crnogorska kapa izgleda kao kod nas obična, domaća kapa. Ima obod od crne svile a tepeluk crven. Po ivicama je vezen zlatom, dok mu se na jednom kraju nalazi izvezen, takođe zlatom, dvoglavi crnogorski orao.” (Josef Holeček, Crna Gora, CID Podgorica i Izdavački centar Cetinje, 1995, strana 34)

6. Spriridon Gopčević je 1877. u Lajpcigu objavio knjigu o Crnogorcima, u njoj opisuje tepeluk kape: “Crvena boja označava krv Turaka u kojoj će biti ostvarena sloboda, zvijezda označava Crnu Goru, a duga označava nadu u skoro oslobođenje. Ponekada se umjesto zvijezde unutar duge mogu vidjeti slova HI, to znači Nikola I” (Spiridon Gopčević, Crna Gora i Crnogorci, CID, Podgorica, 2008, strana 109)

7. Ljubomir Nenadović je zapisao: “Ozgo je kapa sva od crvene čoje, jedno malo mesto na toj čoji pri kraju zagrađeno je zlatnim prugama.” (Ljubomir Nenadović, O Crnogorcima – pisma sa Cetinja 1878. godine, SKZ, Beograd, 1929, strana 20)

8. Pavle Rovinski, koji je u Crnoj Gori boravio skoro 30 godina, u knjizi koju je objavio 1897. godine, zabilježio je: “Malo ih je koji ne znaju za crnogorsku kapicu. To je kapa ravnoga dna i ravnoga oboda, širine oko 8 cm. Ona je sva od crvenog ili tamnocrvenog tankog sukna i dvaput je dublja od širine oboda, ali se njeni krajevi zavrću kako se i dobija dvostruki obod. Odozgo je krug od isto takvoga sukna koji je izvezen zlatom, ovako: sa jednoga kraja izvezen je luk koji ima tri pruge, od kojih srednju čine tri reda od oboda do oboda, a sa obje njene strane uz manja rastojanja su po dva reda i još dva reda zajedno; dakle, ukupno pet pruga. U tome luku je oznaka “H.I.” što znači “Nikola Prvi”. Obod je obložen tankom svilom (derevija ili bogzija)…” (Pavel Rovinski, Etnografija Crne Gore, tom I, CID, Podgorica, 1998, strana 347)

9. Kamilo Morgan koji je u Crnoj Gori boravio u jesen 1911. godine zapisao je: “Na vrhu kape je zlatni vez, koji predstavlja jednu zvijezdu i dugu” (Kamilo Morgan, Crna Gora, CID, Podgorica, 2004, strana 23)

10. Andrija Jovićević 1911. u knjizi “Riječka nahija” piše: “Na glavi se nosi plitka kapa sa imenom knjaza Crne Gore” (Andrija Jovićević, Riječka nahija u Crnoj Gori, CID, Podgorica, 1999, strana 340)

Između dva svjetska rata na Cetinju je pośečen istorijski brijest i uništena Tablja. Kao još jedan isuviše jak i prepoznatljiv identitetski simbol Crnogoraca i crnogorska kapa je morala biti posrbljena.

U knjizi „Crna Gora i Dušanovo carstvo” (Grafos, Cetinje, 1997) Radoslav Rotković piše, citira predratni list „Zeta”: „I onda se desi da se uništi crnogorska država, 1918. i za desetak godina zabrani nošenje crnogorske kape, ako se na nju ne stave ova četiri ognjila kao slova, i tako se crnogorska kapa pretvori u – srpsku! Podgorička Zeta piše o tome 1939. godine: ‘Naša crnogorska narodna kapa, koja se jedno vrijeme poslije ujedinjenja nije smjela nositi, u posljednje vrijeme nalazi dobru prođu… To je još jedina naša dozvoljena zastava’!”.

Koraci manipulacije: Već dvije decenije srpska crkva na crnogorskim crkvama koje je zauzela ponosno ističe zastavu koju je Srbima sultan 1835. darivao – sa aplikacijom četiri ocila. Na taj način Crnogorcima nameće jedan simbol kojega nikada prije nije bilo na tim istim crkvama, simbol države Srbije. SPC je daleko najvažniji politički instrument države Srbije u Crnoj Gori.

Na crkvi na Grahovcu uklesana su četiri ocila iako nijedan učesnik bitke na Grahovcu nije nosio bilo kakvo znamenje sa četiri ocila. Još jednom srpska crkva svom vjernom “stadu” daruje istoriju koju je sama smislila, a koja se nikada nije desila. I 4 ocila na crnogorskoj kapi isto kao i sama srpska crkva došli su u Crnu Goru zahvaljujući tome što je srpska vojska okupirala našu državu 1918.

Vojna agresija na Crnu Goru iz 1918. i dan-danas Beogradu donosi bogate plodove. Siguran sam da je više od polovine građana Crne Gore ubijeđeno kako je novokomponovana kapa sa 4 ocila istorijska kapa Crnogoraca, jer nema ko da im pokaže da su 4 ocila bila skoro potpuno nepoznata u Crnoj Gori prije 1918. Vladika Amfilohije je jednom pisao ljutito pismo u kojem je objašnjavao kako on ne devastira crkve nego ih obnavlja, jer riječ devastacija znači – pustošenje/razaranje. Ljutio se on ili ne ljutio, srpska crkva – u kulturnom i duhovnom pogledu devastira sve crkve u Crnoj Gori, devastira istoriju i identitet Crnogoraca.

To joj je glavni zadatak koji joj je povjeren u Beogradu. A dok vrši svoju političku rabotu u Crnoj Gori – bog, Hrist i pravoslavlje srpskoj crkvi su samo maska.